борынгы чорда

Казан яны культурасы кабилђлђре торулыкларында 300-500 кеше яшђгђн. Хђзерге Казан территориясендђ борынгы кешелђрнећ беренче торулыклары бронза дђверендђ, ягъни б.э.к. II мећьеллыкта барлыкка килгђн. Алар Подлужная урамыннан ерак тњгел, Савиново бистђсе џђм иске тимер юл вокзалы тирђсендђ ачыкланды. Ђлеге бистђлђр, нигездђ, уйсулыкларда, елга џђм књл буйларында урнашкан џђм њзара тар ябык коридорлар белђн тоташкан ќир-йортлы сакланмаган ыруг торулыкларыннан гыйбарђт булган. Мондый йортларда учак џђм кирђк-яраклар урнашкан. Ќир-йортныћ њзђгендђ яки диварлары янында торакны ќылыту џђм ашарга пешерњ љчен учак торган. Соћрак торулыкларда агач ќир-йортлар барлыкка килђ башлаган.

Ананьинолыларныћ ќир-йортлары 2-3 метрлы зурлыкта ясалган, почмакларына агач баганалар куелган џђм аларныћ љстенђ яркалар куелган. Тњшђм љстенђ 30 сантиметрлы туфрак катламы сибелгђн. Керњ урыннары елгага караган џђм алар карлыгач оясын хђтерлђткђн.

XIX гасырныћ 80нче елларында В.И.Заусайлов Савиново авылыныћ тљньяк  читендђ, Казансу елгасыныћ ућ як яры тугаенда кремнийдан ясалган кораллар коллекциясен ќыйган, ђ 1965 елда А.Халиков шушы џђйкђлне тикшергђндђ беренче кешелђр торулыгыныћ датасын раслаучы (б.э.к. VIII-V мећьеллыклар) культура катламын џђм яћа материал ачыклаган.

Књрђсећ, неолит чорында беренче даими торулыклар пђйда булган. Бакалтай пристанендђ неолит чоры торулыгы табылган. Б.э.к. III мећьеллык башланганчы яшђгђн кабилђлђр Идел џђм Казансу тугайларын билђгђн – Кукушкино, Зур Отар, Боровое Матюшино бистђлђре тирђсендђ торулыклар билгеле. Књптђн тњгел Казан университеты территориясендђ дђ торулык ачыкланды.