Гљбђдия

Гљбђдия - бђйрђмнђрдђ ђзерлђнђ торган катлы бђлеш. Пешкђн гљбђдияне кискђч, тђме ягыннан да, тљсе ягыннан да бер-берсенђ туры килђ торган ашамлыклар катлам-катлам булып, аермачык књренеп тора. Гљбђдиянећ эченђ кипкђн корт, бњрттергђн дљге, кыздырган суган белђн ит тарткычтан чыгарган ит, ваклап тураган йомырка, йомшарткан йљзем, књрђгђ, тљшен алып кара ќимеш яисђ љрек салалар. Гљбђдияне ђче камырдан да, тљче камырдан да ђзерлилђр, майны књбрђк салалар. Итле гљбђдияне кайнар; килеш икенче аш итеп бирђлђр. Аны икелђтђ юкарак итеп, эченђ ќилђк-ќимеш салып та ясыйлар џђм чђй янына бирђлђр.

Гљбђдия эченђ йомшак корт ясау. Кипкђн кортны тљеп илилђр. 500 г кортка 200 1 шикђр комы, 200 г сљт, 100 г сары май љстђп, барысын бергђ болгаталар да 10-15 минутка сњрђн ут љстенђ куеп алалар. Аннары шул боткасыман катнашманы суытып, гљбђдия эче итеп файдаланалар.

Валчык ђзерлђњ. 250 г атланмайга 500 г илђгђн он. 20-30 г шикђр комы салалар да барысын бергђ ђйбђтлђп кул белђн уалар (шикђр кушмасаћ да була). Уганда, май белђн он бергђ кушылып, валчык ясала. Гљбђдиянећ (шулай ук башка бђлешлђрнећ дђ) љстенђ мичкђ тыкканчы шул валчыкны сибђлђр.

Дљге бњрттерњ. Дљгене гљбђдия џђм башка бђлешлђрнећ эченђ салу љчен файдаланалар. Башта дљгене чистарталар џђм 1-2 кат салкын, берничђ кат кайнар су белђн югач, кайнап торган тозлы суга салып кайнаталар. Дљге таралып торсын љчен аныћ суы дљгедђн 6-7 тапкыр артыграк булырга тиеш. Дљге кайнаганда, аны берничђ тапкыр болгаткалап алырга кирђк. Бњрткђн дљгене, кайнар су белђн юып, илђккђ салып саркыталар. Таралып торган дљгене савытка салалар да, эреткђн май љстђп, болгаталар.

Гљбђдиягђ ит ђзерлђњ. Сыер яки сарык итен ярыларыннан џђм сећерлђреннђн арындыралар да, вак кына турап, ит тарткычтан чыгаралар, аннары тоз, борыч сибеп болгаткач, кайнар майлы табага салып, болгата-болгата кыздыралар. Ит катырак булса, шулпа љстилђр. Телђгђн кеше иткђ майда кыздырган суган куша ала.

ИТЛЕ ГЉБЂДИЯ

Камырны табадан чыгып торырлык итеп ќђялђр дђ майлы табага салалар, љстен майлыйлар. Камыр љстенђ (камыр корт салгач ќебеп китмђсен дип) юка гына итеп - дљге, аннары - корт, аныћ љстенђ - 2-3 мм тигезлђп дљге, љстенђ 6-8 мм калынлыгында ит тарткычтан чыгарган кыздырган ит салалар, иткђ майда кыздырган суган кушып болгатырга мљмкин. Ит љстенђ - юка гына итеп тагын бњрттергђн дљге, аныћ љстенђ вак кына тураган йомырка џђм дљге салалар. Љскђ йомшарткан йљзем (књрђгђ, тљше алынган кара ќимеш яисђ љрек) салына, эченђ бик књп итеп эреткђн атланмай яисђ сары май сибђлђр. Аннары гљбђдиянећ љстенђ юка гына итеп ќђйгђн камыр каплыйлар, кырыйларын табадагы камыр чите белђн сырлап, чеметеп ябыштыралар. Гљбђдияне мичкђ тыкканчы љстен майлыйлар џђм валчык сибђлђр. Уртача кызулыктагы мичтђ гљбђдия 40-50 минут пешђ. Ђзер гљбђдияне кисђклђргђ бњлеп, кайнар килеш чыгаралар. Итле гљбђдияне кортсыз гына пешерђлђр.

Уртача зурлыктагы 2,5 кг лы гљбђдиягђ: 750-800 г камыр. 250-300 г ђзер корт, 1-1,1 кг бњрттергђн дљге, 400-500 г кыздырган ит, 100 г кыздырган суган, 6-8 йомырка, 200 г йљзем яисђ башка ќилђк-ќимеш, 300-350 г атланмай яки сары май. Таба майлау љчен 50 г май.

ЌИМЕШЛЕ ГЉБЂДИЯ

Ђзерлђгђн камырны майлы табага салалар. Гљбђдиянећ тљбе ќебеп йомшармасын љчен, камыр љстенђ башта - бњрттергђн дљге, аннары калын итеп ђзер корт, аннан соћ тагын дљге салалар. Дљге љстенђ - 6-8 мм калынлыгында каты итеп пешереп, вак кына тураган йомырка, тагын дљге, љскђ парланган йљзем, књрђгђ, тљше алынган кара ќимеш яисђ љрек салалар. Эченђ бик књп итеп май сибђлђр дђ љстенђ юка гына ќђйгђн камыр ябып, табадагы камыр белђн чит-читлђрен чеметеп ябыштыралар. Мичкђ куяр алдыннан љстен майлап, валчык сибђлђр. Ђгђр мич артык кызу булса, гљбђдиянећ љсте кызаргач, суга чылатып кђгазь ябалар. Гљбђдия 50 минут пешђ. Ђзер гљбђдияне љлешлђргђ бњлеп, табынга кайнар килеш чыгаралар.

Бер таба гљбђдиягђ: 800 г камыр. 350-400 г корт. 1-1,2 кг бњрттергђн дљге, 200-300 г йљзем яисђ башка ќимешлђр. 10 йомырка. 350-400 г атланмай яисђ сары май, таба майлау љчен 50 г май.                              

ЧЊЛМЂКТЂ ПЕШКЂН ГЉБЂДИЯ

Бљтен нђрсђне табада пешерђ торган гљбђдиягђ ђзерлђгђн кебек ђзерлилђр. Аннары чњлмђк яисђ чуенныћ эчен майлыйлар да тљбенђ камыр ќђялђр, камырны майлагач, башта — корт, љстенђ — бњрттергђн дљге, ит (итне књбрђк алалар), тагын дљге, вак итеп тураган йомырка, дљге, йљзем салалар, љстенђ сызыклы май сибђлђр, камыр белђн каплап, кызу мичкђ куялар. Гљбђдия 40-50 минут пешђ. Гљбђдияне тђлинкђлђргђ салып ашыйлар.

ЮКА ГЉБЂДИЯ

Мондый гљбђдияне чђй янына бирђлђр, аны итсез, дљге, йомырка џђм йљзем белђн ђзерлилђр, тик кортын књбрђк салалар, -ќилђк-ќимеш белђн пешергђн гљбђдиягђ караганда, дљгесен бермђ-бер кимрђк алалар. Шућа књрђ бу гљбђдия икелђтђ диярлек юка була.